Het landschap in balans
Aan de hand van de “Waarden van een Herenboerderij” zoals die op de site van Herenboeren Nederland te vinden zijn wil ik een serie stukjes schrijven over wat zo’n zinnetje bij me oproept. Elke waarde een nieuw inzicht om te delen.
Veel leesplezier! En voor de jeugd, als je dit wil gebruiken voor een werkstuk op school, be my gast. En wij herenboeren staan klaar voor een lezing op school!
Waarde:
Het landschap wordt hersteld omdat herenboeren niet naar een maximale, maar een optimale voedselproductie streven, in balans dus.
Balans? Wat wordt er bedoelt met maximaal/optimaal? Hoe ziet het landschap van de boerderij er dan uit?
Om te beginnen, een gewas is zo gezond als de grond waar het op/in groeit. De kip, het varken, de koe en alle vogels, dieren, insecten en wormen zijn zo gezond als het gewas dat zij eten en de grond waarop/in zij leven. De mens, als laatste, is zo gezond als het voedsel dat gegeten wordt, dat weer zo gezond is als de grond waarop het groeit/leeft. Heeey, een kringloop, cirkel, circulair, aha circulaire landbouw!
Het gewas, de bomen, heesters en planten, bouwen hun cellen op met voedingsstoffen uit de bodem. Water en zonlicht zijn onmisbaar bij dit groeiproces.
Zitten die voedingsstoffen altijd in de bodem? Als nemen en geven in evenwicht zijn wel.
Planten nemen voedingsstoffen uit de bodem en via hun wortelstelsel geven ze andere voedingstoffen terug. Schimmels (niet alleen maar eng, zonder schimmels geen leven op aarde), stikstof uitwisseling (bv Lupine en klavers), en plantenresten die voeding geven aan wormen en ander bodemleven dat voor bemesting zorgt. Ik zie een zwartblauw glimmende mestkever met een konijnenkeutel sjouwen op weg naar zijn nest diep in de grond. In de keutel verstopt zij haar eitjes. De larven eten de mest op en vormen zo de keutel om tot waardevolle mest. Een regenworm eet organisch materiaal en zet dat via de uitscheiding om in de rijkste mest die een bodem kan wensen. Er zijn wormen die zich horizontaal door de grond bewegen en er zijn regenwormen die zich verticaal in de grond bewegen. Hierbij zorgen alle beestjes in de grond ook dat die luchtig blijft en water als een spons op kan nemen.
Als het geven en nemen in balans is op de herenboerderij, is er dus ook ruimte voor planten die niet direct aan voedsel doen denken. Dan zijn die planten er als voeding voor de grond en het leven op en in de grond. Onkruid? Ja, onkruid!
Bij maximale opbrengst is er op/ in de grond niet genoeg ruimte voor natuur waardoor de aarde niet terugkrijgt wat er van genomen wordt. Hierdoor bevatten de gewassen uiteindelijk minder mineralen en vitaminen. Wat niet in de grond zit komt er ook niet uit. De slimme mens stopt de mineralen en vitaminen later weer in de potjes voedsel en flesjes drinken. Is dat wel verstandig? Vitaminen en mineralen blijken vaak ook een wisselwerking nodig te hebben om goed opgenomen te worden in ons lichaam.
Ik merk dat alles wat ik opschrijf te maken heeft met de cirkel van geven en nemen. Dit kan op onze herenboerderij plaatsvinden door ook ruimte te laten voor niet productieve gewassen.
Bij een optimale opbrengst kijken we wel naar de balans van de voedingsstoffen in de bodem en de wisselwerking met de natuurlijke leveranciers daarvan.
Het landschap van onze herenboerderij is uiteindelijk dus rijk gevuld met een geweldige diversiteit aan planten, dieren, beestjes, schimmels (met als bloemen paddenstoelen), struiken en bomen.
Misschien wel een kwart tot een derde van de grond, 5 à7 hectare van de 20, is niet direct productief voor opbrengst, maar blijkt belangrijk te zijn om het nemen van en geven aan de aarde in balans te houden. Adem in, adem uit. Zo iets.
Dank voor je aandacht,
Met Herenboerengroet!
Kartrekker Ruud Billenkamp